‘Het is makkelijk om iets moeilijker te maken, maar het is moeilijk om iets makkelijker te maken’

Dit is een quote van Jos de Blok wat ik uit het boek 'De meeste mensen deugen' van Rutger Bregman heb gehaald. De Blok heeft het hier over de organisatie van zijn stichting Buurtzorg en niet over design. Toch is deze quote juist toepasbaar op het ontwerpen van digitale diensten.
Robert Roose
Door Robert Roose

‘Het is makkelijk om iets moeilijker te maken, maar het is moeilijk om iets makkelijker te maken’

Want het is gewoonlijk dat een website of applicatie steeds moeilijker te gebruiken is naarmate een project vordert. Dit kan een of meerdere redenen hebben:

  • De stakeholders vinden alles belangrijk. Daarom wordt elke mogelijke functionaliteit in de applicatie gepropt
  • Er is geen tijd of budget om een applicatie technisch te stroomlijnen. Die verantwoordelijkheid wordt bij de gebruiker neergelegd onder het mom van 'het werkt'. Dat het onvriendelijk is voor de gebruiker is dan niet van belang
  • Een designer wil een keer iets nieuws proberen en verzint iets wat haar wel geinig lijkt. Of het daardoor onnodig complex wordt voor de gebruiker zal haar een zorg zijn. Het staat in ieder geval mooi in het portfolio

Hoe maak je iets makkelijker?

Als designer sta je meestal aan het begin van de keten. Het proces start bij jouw eerste schetsen. Jij bent daarom de aangewezen persoon om het makkelijker te maken voor de gebruiker. Maar dat maakt het voor jou wel moeilijker want:

  1. Je moet kritisch zijn over alles wat je ontwerpt. Is dit wel echt nodig? Werkt het wel echt zo makkelijk?
  2. Je moet je twijfels durven te uiten bij de stakeholders en je hakken in het zand zetten als je ervan overtuigd bent dat het de gebruiker moeilijk gemaakt wordt
  3. Je moet gaan testen. Zijn de dingen die jij en de stakeholders bedenken ook echt zo gemakkelijk in gebruik als dat jullie denken. Of ervaren de gebruikers dat anders?

Geboortedatum opvragen: makkelijk, toch?

Een goed voorbeeld is het vragen van een geboortedatum. Je kan namelijk op meerdere manieren een gebruiker vragen om deze datum op te geven:

  1. Door gebruik te maken van een zogenaamde date picker waar de gebruiker in een pop-up een datum kan aanklikken
  2. Door meerdere select velden met dropdown opgesplitst in dag, maand en jaar
  3. Door middel van een vrij in te vullen tekst veld

Je kan het een gebruiker moeilijk maken door een specifiek formaat af te dwingen. De gebruiker moet de datum exact hetzelfde invoeren zoals de achterkant van het systeem dit vereist. 

Zo zijn er websites waar gebruikers een geboortedatum moet invoeren en dan een date picker (optie 1) voorgeschoteld krijgen. Probeer het voor de grap zelf maar eens en kijk hoe lang het duurt voordat je jouw geboortedatum in het veld hebt weten te krijgen. Vitaly Friedman, schrijver bij Smashing Magazine, deed er 52 seconden over. Het is niet foutgevoelig want als gebruiker heb je weinig keuze, maar je maakt het absoluut niet makkelijker.

De tweede optie is om een drie aparte select velden aan te bieden waarin je de dag, de maand en het jaar apart opvraagt door een gebruiker te laten selecteren uit een aantal opties. In principe lijkt dit een mooie oplossing echter brengt dit een aantal problemen met zich mee:

  • Omdat je bij de dag 1 t/m 31 als optie moet geven kan de bezoeker (per ongeluk) niet bestaande data invoeren zoals 31 november
  • Wanneer je te maken hebt met Amerikaanse gebruikers kan de indeling verwarrend zijn omdat deze gewend zijn eerst de maand op te voeren en daarna pas de dag en het jaar

Dus hoe kunnen we het makkelijker maken? Door de gebruiker een tekst veld aan te bieden waar ze zelf bepalen wat ze invullen. Bijvoorbeeld:

  • 12 oktober 1975
  • Dertien december 1995
  • 10/10/2010

Hiermee maak je het voor de gebruiker makkelijk alleen moet je in de achterkant veel moeite doen om deze waarden te corrigeren en correct in het systeem te krijgen. Voor de beheerders wordt het moeilijker.

Deze tweestrijd tussen het gemak van de gebruiker en het gemak van de beheerders wordt omvat in de wet van Postel (bedacht door Jon Postel, een van de pioniers van het internet):

“Be conservative in what you send; be liberal in what you accept.”

Leg de verantwoordelijkheid om iets goed in te vullen niet bij de gebruiker. 

Ditzelfde principe kun je toepassen op het vragen naar een gender. Dit kan voor een gebruiker een gevoelig punt zijn. Designer Mike Monteiro zegt daar in zijn boek 'Ruined by Design' het volgende over:

“If you honestly have a real reason that you need to know someone’s gender, just leave it an open field. People are gloriously complex. As a designer, I’m not going to trade someone’s happiness for a dataset that’s easier to sort.”

De gebruiker kan invullen wat hij/zij/het zelf wil en hoeft dus niet te kiezen tussen opties die misschien niet logisch zijn.

Hoe maak jij iets makkelijker?

Heb je zelf een voorbeeld van hoe je als designer van iets moeilijk iets makkelijks hebt gemaakt? Laat het mij weten door hieronder een reactie achter te laten

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.